Waarom Trekken Klanten Zich Terug uit Duurzame Bouwinvesteringen?

Een paar jaar geleden was duurzaamheid nog een van de belangrijkste drijfveren in de bouwsector. Ontwikkelaars en aannemers integreerden volop groene technologieën, en klanten waren meer dan bereid om hierin te investeren. Tegenwoordig lijkt dat enthousiasme af te nemen. Waar gesprekken eerder gingen over het realiseren van energie neutrale gebouwen of het gebruik van circulaire materialen, verschuift de focus nu naar kostenbesparing, haalbaarheid en risicobeheersing.

Die verschuiving is zorgelijk – niet alleen voor bedrijven die toekomstbestendig willen bouwen, maar ook voor het behalen van wereldwijde milieudoelstellingen. Recente data laten zien dat de bereidheid van klanten om te investeren in duurzame bouwprojecten in heel Europa daalt. Wat ligt hieraan ten grondslag? En wat kan de sector doen? Dit is wat je moet weten.

De cijfers spreken voor zich

Toen duurzaamheid eenmaal op gang kwam, leek het niet te stoppen. Klanten wilden graag voldoen aan groene normen, nieuwe technologieën deden hun intrede en investeringen stroomden binnen. Inmiddels vertraagt dit tempo. Trends op het gebied van investeringen, economische druk en technologische stagnatie geven een duidelijke richting aan: de sector staat onder druk.

Klanten investeren minder in duurzaamheid

In 2020 had 36% van de bouwprojecten een actief duurzaamheidscomponent, met een vergelijkbare bereidheid tot investeren onder klanten. In 2024 is het aandeel eco-bewuste projecten gestegen naar 49%, en men verwacht dat dit in 2030 op 58% uitkomt. Toch blijft de bereidheid om te investeren hierin achter – sterker nog, die is bijna omgekeerd evenredig. In 2024 is deze gedaald naar slechts 27%, met een voorspelling van slechts 22% in 2030.

Steeds vaker zien we projecten waarin duurzaamheid wel wordt ‘gevraagd’, maar waarbij geen daadwerkelijke investeringen plaatsvinden. Klanten erkennen het belang, maar haken af zodra er een financiële toezegging nodig is.

Economische onzekerheid als remmende factor

Stijgende rentes en inflatie drukken de budgetten. Het gevolg: langetermijninvesteringen in duurzaamheid zijn steeds moeilijker te verantwoorden. De oorlog in Oekraïne heeft bovendien geleid tot verstoorde toeleveringsketens en stijgende grondstof- en energieprijzen. Daardoor worden traditionele, fossiele energiebronnen – ironisch genoeg – opnieuw aantrekkelijker.

Deze combinatie van factoren verlaagt de bereidheid om te kiezen voor energiezuinige alternatieven, wat resulteert in vertragingen of zelfs annuleringen van duurzame projecten.

Belangrijke duurzame investeringen stagneren

De verkoop van warmtepompen – jarenlang een belangrijk onderdeel van duurzaam bouwen – is in 2023 met 5% gedaald, de eerste daling in tien jaar. Begin 2024 is die daling zelfs versneld: een afname van 47% ten opzichte van het jaar ervoor. Ook installaties voor hernieuwbare energie lopen vertraging op, mede door hoge kosten voor netaansluitingen en onzekerheid over wet- en regelgeving.

Hoewel circulaire en gerecyclede materialen nog steeds worden gebruikt, blijven ze beperkt in marktpenetratie. De reden? Ze zijn simpelweg duurder dan traditionele alternatieven.

Wat houdt duurzame bouw tegen?

Heel simpel: nogal veel. Klanten haken af omdat serieuze obstakels hen doen twijfelen aan hun investering. Van personeelstekorten en stijgende kosten tot politieke onzekerheid — er zijn talloze factoren die duurzame bouw uitdagender maken dan het zou moeten zijn.

Hoge kosten en beperkte financiering

Duurzame oplossingen leveren op de lange termijn vaak besparingen op, maar vereisen aan het begin aanzienlijke investeringen. En juist dat initiële kapitaal schrikt veel klanten af, zeker in tijden van economische en politieke onzekerheid.

De overheidssteun voor groene initiatieven verschilt sterk per land, wat financiële langetermijnplanning bemoeilijkt. Bovendien zijn duurzame materialen vaak 20% tot 50% duurder dan conventionele alternatieven. Financiering blijkt een belangrijke bottleneck: kredietverstrekkers hanteren regelmatig strengere voorwaarden voor groene bouwprojecten, wat verdere vertraging in de hand werkt.

Tekort aan vakmensen en kennis

Zelfs als klanten willen investeren, blijkt er vaak een tekort aan vakmensen om duurzame projecten te realiseren. De bouwsector kent het hoogste vacaturepercentage in de EU, met de grootste tekorten in België (45%, verwacht: 56%), Nederland (55%, verwacht: 69%) en Duitsland (55%, verwacht: 62%).

Daarnaast noemt 49% van de architecten en aannemers het gebrek aan kennis en bewustzijn rond duurzaamheid als een groot obstakel. Hoewel opleidingsprogramma’s toenemen, blijft de adoptie traag. Hierdoor ontstaat er een kloof tussen duurzaamheidsambities en de kennis binnen de beroepsbevolking.

Regelgeving en politieke verschuivingen

Politieke verschuivingen zorgen voor onzekerheid. In sommige landen zetten nieuwe regeringen minder in op duurzaamheid en verminderen ze de stimuleringsmaatregelen. Dit leidt tot terughoudendheid bij ontwikkelaars, die niet weten waar ze in de toekomst aan toe zijn.

Inconsistenties in bijvoorbeeld het beprijzen van CO₂-uitstoot maken de situatie nog onduidelijker, en verhogen het risico voor partijen die willen investeren in duurzame oplossingen.

Wat kan de sector doen?

Duurzaamheid is niet van de baan – maar het vraagt wel om een meer pragmatische benadering. Professionals in de bouw kunnen hun strategie aanpassen om duurzame keuzes toegankelijker, haalbaarder én aantrekkelijker te maken. Dit zijn enkele manieren om dat te doen:

1. Focus op kosteneffectieve oplossingen

Klanten zijn sneller bereid te investeren wanneer directe voordelen zichtbaar zijn. Denk aan hybride bouwmaterialen die duurzaamheid en betaalbaarheid combineren. Ook prefab- en modulaire bouwmethoden kunnen helpen om materiaalverlies en arbeidskosten te beperken. Slimme energiebeheersystemen leveren bovendien directe besparingen op operationele kosten – een concrete manier om hogere aanvangskosten te compenseren.

2. Pleiten voor stabiel beleid

Onzekerheid rondom regelgeving belemmert investeringen. De sector moet actief de dialoog aangaan met beleidsmakers om te pleiten voor stabiele, langdurige stimulansen en heldere regelgeving. Ook groene financieringsopties, zoals duurzaamheidsleningen, kunnen bedrijven helpen om duurzame keuzes financieel aantrekkelijker te maken.

3. Investeer in kennis en samenwerking

Onderwijs is cruciaal om terughoudendheid weg te nemen. Bouwprofessionals én klanten hebben behoefte aan realistische en toepasbare informatie over duurzaamheid. Samenwerking met leveranciers die transparante en verifieerbare duurzaamheidsdata aanbieden, speelt hierin een sleutelrol.

4. Geef renovatie prioriteit

In een tijd waarin nieuwbouw vertraagt, kunnen renovatieprojecten een kansrijke manier zijn om duurzaamheidsdoelen te realiseren. Door bestaande gebouwen te verbeteren – bijvoorbeeld met betere isolatie of alternatieve energiebronnen – zijn meetbare resultaten te behalen. Belangrijk is hierbij ook het oplossen van netcapaciteitsproblemen, om lokale opwekking van hernieuwbare energie mogelijk te maken.

De kern

2030 komt snel dichterbij. Bouwklanten maken moeilijke keuzes: ze erkennen de waarde van duurzaamheid, maar korte termijn financiële druk houdt hen tegen. Dat betekent niet dat de sector stilvalt – wel dat professionals hun aanpak moeten herzien.

De toekomst van duurzame bouw hangt af van de balans tussen ambitie en realisme. Nu is het moment om kritisch te kijken naar hoe duurzaamheid wordt benaderd. Niet als extra last, maar als logische keuze binnen een solide en toekomstgericht bouwbeleid.